Okolica

Puszczę Białowieską przecina kilkanaście szlaków turystycznych pieszych i rowerowych, umożliwiających odkrycie tajemnic i piękna tego regionu. Zwiedzanie  Białowieży i okolic to świetny sposób na spędzenie czasu i aktywny wypoczynek na łonie natury.

Szlak biegnie przez utworzony w 1921 r. Rezerwat Krajobrazowy, któremu nadano imię Władysława Szafera. Rozciąga się ona wzdłuż drogi łączącej obie miejscowości, chroniąc florę i faunę Puszczy Białowieskiej oraz ok. 37 kurhanów datowanych na X-XIII wiek. W połowie trasy, szlak przecina szosę Hajnówka–Białowieża, prowadząc do Rezerwatu Pokazowego Żubrów. W Rezerwacie można zobaczyć te majestatyczne zwierzęta żyjące w naturalnym środowisku.

„Szlak walk partyzanckich” to historyczny szlak prowadzący w głąb dziewiczych ostępów puszczy Białowieskiej. Idąc drogami, które przemierzali partyzanci, docieramy do cennych pod względem kulturowym i przyrodniczym zakątków. Trasa szlaku zaczyna się w Hajnówce i biegnie przez rezerwat „Lipiny”, utworzony w celu zachowania jedynego na terenie Puszczy stanowiska dębu bezszypułkowego. Na szlaku znajduje się również tajemniczy rezerwat Szczekotowo, który chroni największe w puszczy zbiorowisko kurhanowe (131 kurhanów z X-XIII w.). W niedalekiej odległości, nie więcej niż 7 km, dochodzimy do skraju lasu i osady Świnoroje. W osadzie znajduje się pole namiotowe, a także ścieżka dydaktyczna „Pod Dębami” przynależąca do Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Puszcza Białowieska”..

Na szlaku „Śladami Powstania Styczniowego” echo wojennej zawieruchy pobrzmiewa do dziś. Trasa biegnie obrzeżami puszczy aż do wsi Orzeszkowo, gdzie znajduje się pomnik powstańców rozstrzelanych w 1863 roku oraz krzyż z  czasów II wojny światowej postawiony przez mieszkańców w podziękowaniu za ocalenie wsi przed spaleniem. Następnym punktem na trasie jest miejscowość Łozice, w której pobliżu stoi pomnik upamiętniający walkę polskich i radzieckich partyzantów z okupantem hitlerowskim.   Dalej szlak prowadzi w leśne ostępy, aż do pomnika przyrody „Car Dąb”. Mimo iż ten potężny, liczący ponad 500 lat, dąb usechł w 1984 r., to do dziś jego sylwetka na tle leśnych ostępów wzbudza respekt i podziw wśród zwiedzających.  

 

Podążając szlakiem, kierujemy się na wschód i docieramy do trasy przejazdu kolejki wąskotorowej. Dalej, droga biegnie przy rezerwacie Głęboki Kąt, który został utworzony w celu ochrony boru świerkowego. Na końcowym odcinku, za szosą wiodącą do Białowieży, skręcamy na północ w leśną drogę, którą dochodzimy do miejsca straceń z lat 1941-1943.

Szlak wiedzie Drogą Sinicką w głąb puszczy Białowieskiej, poprzez rezerwaty: Podcerkwa, Berezowo, Olszanka, Myśliszcze i Michnówka. Zostały one powołane, by chronić przede wszystkim miejsca bytowania dziennych motyli i kraśników. Ostatnim punktem na tym szlaku jest osada Topiło – urokliwa wieś, w której znajduje się ostatni przystanek kolejki wąskotorowej. Niewątpliwą tutejszą atrakcją jest zlokalizowany w pobliżu sztuczny zbiornik podzielony groblą, na której znajduje się mini skansen kolejki leśnej. Przy stawie odnajdziemy doskonałe miejsce do regeneracji sił, są tam wiaty i miejsce ogniskowe. Dookoła rozpościera się ścieżka edukacyjna „Puszczańskie Drzewa”. Okoliczną ciszę przerywa jedynie melodyjny śpiew ptaków – to idealne miejsce do wypoczynku od wielkomiejskiej wrzawy. Wokół zbiorników wodnych Topiło znajduje się ścieżka dotycząca ochrony orlika krzykliwego. Składa się na nią 10 plansz, przedstawiających informacje o tym, jak zmieniała się sytuacja i kondycja białowieskiej populacji orlików wraz ze zmieniającymi się warunkami lęgowymi oraz sposobami użytkowania obszarów okołopuszczańskich przez człowieka.

Szlak rozpoczyna się przy zabytkowym, drewnianym dworcu kolejki wąskotorowej Białowieża Towarowa (obecnie mieści się tam stylowa „Restauracja Carska”). Trasa biegnie przez wsie Podolany I i Podolany II, do Ośrodka Edukacji Leśnej „Jagiellońskie”, stanowiącego część Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Puszcza Białowieska” w Nadleśnictwie Białowieża. W Ośrodku Edukacji Leśnej turysta może poznać sekrety puszczy białowieskiej oraz obejrzeć ciekawe wystawy o tematyce przyrodniczej. Ostatnimi etapami szlaku są Trakt Jagielloński prowadzący do śródleśnej miejscowości Czerlonki, a stamtąd do Osady Zwierzyniec.

Szlak pokrywa się częściowo ze ścieżką edukacyjną „Krajobrazy Puszczy” oraz szlakiem niebieskim. Ścieżka rozpoczyna się w Białowieży przy Parku Pałacowym, dalej biegnie niedaleko zabytkowego drewnianego dworca Białowieża Towarowa (dziś: „Restauracja Carska”), docierając do położonego w lesie Ośrodka Edukacji Leśnej „Jagiellońskie”. Szlak przypomina o tragicznej, powojennej przeszłości, upamiętniając miejsca kaźni. Jednym z nich jest pobliska żwirownia, w której znajduje się pomnik poświęcony zbrodni hitlerowskiej dokonanej na 77 mieszkańcach białowieskich okolic. Jest to w największe miejsce straceń dokonanych w czasie okupacji niemieckiej w tych okolicach. Kolejne miejsce pamięci znajduje się w okolicy ulicy Granicznej w Białowieży. W czasie wojny stracono tam 13 osób podejrzanych o współpracę z partyzantami.

Jest to długi szlak, umożliwiający dogłębne poznanie Puszczy Białowieskiej. Trasa prowadzi przez miejscowość Pogorzelce, gdzie zachowała się drewniana architektura wsi podlaskiej. Następnie biegnie przez uroczysko Stara Białowieża (tutaj znajduje się ścieżka edukacyjna „Szlak Dębów Królewskich i Książąt Litewskich”).W dalszej części szlak prowadzi leśnymi duktami wzdłuż granicy Białowieskiego Parku Narodowego oraz siedliska Pogorzelce – najmniejszego rezerwatu przyrody utworzonego na terenie Puszczy Białowieskiej. Kolejnym etapem wycieczki jest miejscowość Gruszki, w której znajduje się siedziba Nadleśnictwa Browsk. Jest tam wiele atrakcji dla zwiedzających. Trzeba wśród nich wymienić: ścieżki edukacyjne (w tym „Złoty szlak św. Eustachego” z kapliczką, która została  wyrzeźbiona w liczącym 360 lat dębie), zegar słoneczny, nazwany poromierzem, oryginalne herbarium oraz Izba Edukacji Przyrodniczo-Leśnej. Jako ciekawostkę można przywołać fakt, że Nadleśnictwo Browsk rozpoczęło realizację projektu „Żubr w kadrze”. W jego ramach można całodobowo obserwować żubry i inne tutejsze zwierzęta online – na stronie nadleśnictwa: www.lasy.com.pl/web/browsk. Z nadleśnictwa udajemy się do Babiej Góry, gdzie znajduje się wieża widokowa Maruszka. Na końcowym etapie szlak dociera do Siemianówki – wsi położonej nad Zalewem Siemianówka. Zalew to ideale miejsce do uprawiania wszelakich sportów wodnych, takich jak kajakarstwo, żeglarstwo czy windsurfing.

Trasa szlaku biegnie w głąb puszczy Białowieskiej, przez dwie miejscowości: wieś Pogorzelce i Uroczysko Stara Białowieża. W Pogorzelcach mieści się galeria „Kresy” prezentująca wyroby sztuki ludowej. Na terenie Uroczyska Stara Białowieża, znajduje się kilkusetmetrowa ścieżka edukacyjna – „Szlak Dębów Królewskich i Książąt Litewskich”. Szlak prowadzi Drogą Narewkowską przez miejscowość Janowo do Narewki. Głównymi atutami tej trasy  są walory edukacyjne i duże bogactwo przyrodnicze.

Szlak wiedzie przez malownicze obszary leśne północnej części Białowieskiego Parku Narodowego. Trasa rozpoczyna się na skraju osady Zamosze, której dzisiejsza nazwa pochodzi od wsi, która istniała tu przed II wojną światową. Szlak kieruje się na zachód, za miejsce zwane Kosym Mostem. Na trasie znajdują się: Uroczysko Głuszec z występującymi tu borami bagiennymi; ekspozycja leśnej kolejki wąskotorowej; i ogromny głaz narzutowy. Na szlaku też znajduje się Uroczysko Wilczy Szlak (od którego powstała nazwa szlaku), w pobliżu którego zlokalizowana jest ścieżka edukacyjna „Przez trzy zbiorowiska”; stary dąb o dużych rozmiarach i łąki nadrzeczne nad rzeką Narewka. Od szlaku, nieopodal Kosego Mostu, odchodzi czarny szlak do ostoi żubrów (200 m). Dalej można wrócić, prowadzącą przez las drogą gruntową, potem asfaltową – przez Janowo do Narewki.

Jest to szlak okrężny, częściowo pokrywa się z zielonym „Wilczym Szlakiem”. Rozpoczyna się we wsi Masiewo Stare i prowadzi wokół uroczyska Głuszec, którego południową część w przeszłości chroniono jako rezerwat przyrody. Przy trasie znajdują się: Polana Masiewska z wsią Masiewo Stare – z typową dla tych terenów drewnianą zabudową szeregową. Na szlaku odnajdziemy również Uroczysko Głuszec z występującymi tu borami bagiennymi; pozostałości mielerza do wypalania węgla drzewnego i ekspozycję leśnej kolejki wąskotorowej. Od szlaku w okolicy wsi Masiewo Stare odchodzi szlak oznakowany kolorem czarnym, prowadzący do ostoi żubrów Czoło i cmentarza ewangelickiego (dł. 2 km).

Szlak „Carska Tropina” rozpoczyna się na składnicy przed Kosym Mostem. Trasa prowadzi wzdłuż doliny rzeki Narewka starą drogą usypaną jeszcze za czasów carskich – stąd nazwa szlaku Jest to jeden z ciekawszych zakątków północnej części Białowieskiego Parku Narodowego. Na trasie znajdują się: wieża widokowa z panoramą widokową obejmującą dolinę rzeki Narewka. Jest to doskonałe miejsce do obserwacji ptaków i ssaków Puszczy Białowieskiej w naturalnie zachowanych zbiorowiskach leśnych (grądy i olsy). Interesującym miejscem na tym szlaku jest punkt widokowy, którego architektura nawiązuje do tradycyjnych brogów. Roztacza się z niego widok na nadrzeczne łąki i obszar ochrony ścisłej.

Jest to krótki szlak spacerowy ukazujący wielowiekową historię, kulturę i piękno miasta Kleszczele. Ścieżka rozpoczynająca się przy pomniku Zygmunta, prowadzi do najciekawszych punktów w mieście. Poruszanie po szlaku ułatwiają tablice informacyjne przybliżające historię poszczególnych miejsc. Na trasie znajdują się zabytkowe obiekty sakralne i historyczne związane ze społecznością żydowską, i osadnictwem holenderskim. W Centrum Turystyki i Kultury „Hładyszka” można podziwiać Ametystową Komnatę, wystawę rzeźb Sławomira Smyka i odwiedzić herbaciarnię „Filiżanka Smaków”.

Trasa: Białystok – Dojlidy – Halickie –Zwierki – Pasynki – Zabłudów – Ostrówki – Pawły – Ryboły -most na rzece Narew – Ploski – Knorozy – Chraboły – Rajsk – Haćki - Hryniewicze Duże – Bielsk Podlaski – Parcewo – Orla – Szczyty – Czyże – Nowoberezowo – Hajnówka – Dubiny – Wasilkowo – Łosinka – Chrabostówka – Narew – Iwanki Rohozy – Trześciankaa –  Folwarki Tylwickie – Topolany – Hieronimowo – Michałowo.

Szlak promuje kulturę prawosławia na Północnym Podlasiu, prezentując jej architektoniczny dorobek sakralny – od monumentalnych świątyń, stanowiących wizytówkę regionu (m. in. Cerkiew pe. Św. Mikołaja Cudotwórcy z 1864 r., w której znajdują się relikwie Gabriela Zabłudowskiego czy Sobór pw. Św. Trójcy w Hajnówce), po małe cerkiewki rozsiane po okolicznych wsiach i wtopione w ich pejzaż. Na trasie natrafimy również na kapliczki i krzyże wotywne i dotrzemy do miejsc cudownych objawień (w okolicy wsi Chraboły znajduje się uroczysko Główkowo, w którym wg legendy objawiła się ikona Matki Bożej). Pokonując ten szlak, zyskujemy doskonałą okazję do poznania wielokulturowego charakteru regionu.

Trasa: Studziwody – Bielsk Podlaski – Widowo – Użyki – Łoknica – Podrzeczany – Czyże – Osówka – Kojły – Nowe Berezowo – Czyżyki – Hajnówka.

„Carski Hostnieć” jest trasą, którą do Białowieży przez Bielsk Podlaski podróżowali carowie rosyjscy, książęta i arystokraci. Zwracają na niej uwagę zabytki historii i kultury, które świadczą o bogatej przeszłości tych terenów. Przemierzając go, trafimy na Cmentarzysko Hrabniak z kurhanami i grobami w obstawach kamiennych datowane okres średniowiecza (X-XII w.). Aby tam dotrzeć, w połowie drogi między Czyżami a Zbuczem, należy skręcić w polną drogę prowadzącą do oddalonego o kilkaset metrów lasu. Podążając w kierunku cmentarzyska, natkniemy się na skupisko krzyży (najstarszy z XIX w.) oraz kamień z wyrytym napisem i datą wskazującą 1834 rok. Na szlaku tym poznajemy piękno podlaskiej architektury mieszkalnej i sakralnej.

Szlak został stworzony, by ukazać piękno drewnianej architektury oraz najciekawszych przyrodniczo i turystycznie miejsc. Przebiega on przez gminy: Bielsk Podlaski, Orla, Dubicze Cerkiewne, Hajnówka, Czyże, Narew, i Zabłudów. Na trasie mamy okazję zobaczyć zabytkowe drewniane budownictwo o unikatowej ornamentyce. Bogactwo form zdobniczych oraz pełne przepychu wnętrza prawosławnych świątyń zachwycą każdego. Szlak spodoba się wszystkim, którzy chcą z bardzo bliska poznać kulturę regionu. Więcej informacji: http://drzewoisacrum.eu/pl/trasa.